cách sử dụng hàm ttest trong excel

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ông Võ Văn Hiếu – Giám đốc kỹ thuật của Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa

Trong phân tích thống kê, việc kiểm tra sự khác biệt giữa các tập dữ liệu là một bước quan trọng để đưa ra các kết luận có ý nghĩa. Hàm ttest trong excel cho phép bạn kiểm tra sự khác biệt giữa giá trị trung bình của một tập dữ liệu với giá trị trung bình được giả định hoặc giữa hai tập dữ liệu.Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về cú pháp và cách sử dụng hàm ttest trong excel.

1. Hàm ttest trong excel là gì?

Hàm ttest trong excel là một công cụ thống kê được sử dụng để kiểm tra sự khác biệt giữa hai trung bình của hai nhóm dữ liệu độc lập. Hàm ttest tính toán giá trị t-statistic và giá trị p-value cho kiểm định t-test.

Giá trị t-statistic được tính bằng cách lấy hiệu của hai trung bình và chia cho độ lệch chuẩn của tổng hợp hai nhóm. Giá trị p-value (hay còn gọi là giá trị xác suất) là xác suất để có được giá trị t-statistic như vậy hoặc mạnh hơn, nếu không có sự khác biệt giữa hai nhóm.

Cách sử dụng hàm ttest trong excel có thể được sử dụng với các loại kiểm định khác nhau, bao gồm kiểm định t-test độc lập hai mẫu và kiểm định t-test ghép hai mẫu.

2. Cú pháp của hàm ttest trong excel

Sau đây, Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa sẽ hướng dẫn sử dụng hàm ttest trong excel với cú pháp phụ thuộc vào loại kiểm định bạn muốn sử dụng, bao gồm kiểm định t-test độc lập hai mẫu và kiểm định t-test ghép hai mẫu. Sau đây là cú pháp cụ thể cho từng loại kiểm định:

2.1 Kiểm định t-test độc lập hai mẫu:

Cú pháp:

=T.TEST(array1,array2,tails,type)

Trong đó:

• array1 và array2 là các dãy số tương ứng với các mẫu 1 và 2. Các mẫu phải có cùng kích thước.
• tails xác định loại kiểm định (đuôi đơn hoặc đuôi kép), có thể có giá trị là 1 hoặc 2. Nếu tails bằng 1, kiểm định sẽ được thực hiện với đuôi đơn. Nếu tails bằng 2, kiểm định sẽ được thực hiện với đuôi kép.
• type xác định loại kiểm định (đường giữa hoặc đường hữu hạn), có thể có giá trị là 1 hoặc 2. Nếu type bằng 1, kiểm định sẽ được thực hiện với đường giữa. Nếu type bằng 2, kiểm định sẽ được thực hiện với đường hữu hạn.

2.2 Kiểm định t-test ghép hai mẫu:

Cú pháp:

=T.TEST(array1,array2,tails,type)

Trong đó:

• array1 và array2 là các dãy số tương ứng với các mẫu 1 và 2. Các mẫu phải có cùng kích thước.
• tails xác định loại kiểm định (đuôi đơn hoặc đuôi kép), có thể có giá trị là 1 hoặc 2. Nếu tails bằng 1, kiểm định sẽ được thực hiện với đuôi đơn. Nếu tails bằng 2, kiểm định sẽ được thực hiện với đuôi kép.
• type không được sử dụng trong kiểm định t-test ghép hai mẫu.

3. Ví dụ về cách sử dụng hàm ttest trong excel

Dưới đây là một vài ví dụ cụ thể về cách sử dụng hàm ttest trong excel cho cả hai loại kiểm định:

• Kiểm định t-test độc lập hai mẫu:

Trước tiên để hướng dẫn sử dụng hàm ttest trong excel, ta cho một giả sử bạn có hai tập dữ liệu về số giờ làm việc mỗi tuần của hai nhóm nhân viên khác nhau tại một công ty và bạn muốn kiểm tra xem có sự khác biệt về số giờ làm việc giữa hai nhóm này không.

Bạn có thể sử dụng hàm ttest như sau:

=T.TEST(A2:A11,B2:B11,2,2)

Trong đó, A2:A11 và B2:B11 là hai tập dữ liệu về số giờ làm việc mỗi tuần của hai nhóm nhân viên khác nhau. Hai tập dữ liệu này phải có cùng kích thước.

Hàm trên sử dụng đuôi kép (tức là kiểm định hai chiều) và đường hữu hạn (tức là giả định rằng phương sai của hai tập dữ liệu bằng nhau).

Kết quả trả về sẽ là giá trị t-statistic. Nếu giá trị t-statistic này là âm, có nghĩa là nhóm 1 có số giờ làm việc ít hơn so với nhóm 2. Nếu giá trị t-statistic này là dương, có nghĩa là nhóm 1 có số giờ làm việc nhiều hơn so với nhóm 2. Nếu giá trị t-statistic này gần bằng 0, có nghĩa là không có sự khác biệt đáng kể giữa hai nhóm.

Để tính giá trị p-value, bạn có thể sử dụng hàm T.DIST kết hợp với hàm TINV.

Ví dụ:

=T.DIST(T.TEST(A2:A11,B2:B11,2,2),COUNT(A2:A11)+COUNT(B2:B11)-2,2)*2

Trong đó, COUNT(A2:A11)+COUNT(B2:B11)-2 là số độc lập (độ tự do) của kiểm định t-test độc lập hai mẫu.

• Kiểm định t-test ghép hai mẫu:

Cách sử dụng hàm ttest trong excel thứ hai là kiểm điểm ttest ghép hai mẫu, giả sử bạn có một tập dữ liệu về số giờ làm việc mỗi tuần của một nhóm nhân viên tại một công ty và bạn muốn kiểm tra xem số giờ làm việc trung bình của nhóm này có khác với giá trị trung bình được giả định hay không.

Cách sử dụng hàm ttest trong excel như sau:

=T.TEST(A2:A11,40,1,1)

Trong đó, A2:A11 là tập dữ liệu về số giờ làm việc mỗi tuần của nhóm nhân viên tại công ty, và 40 là giá trị trung bình được giả định (đây có thể là giá trị trung bình của số giờ làm việc mỗi tuần của toàn bộ nhân viên trong ngành nghề tương tự). Đối với kiểm định t-test ghép hai mẫu, ta giả định rằng phương sai của tập dữ liệu là bằng nhau và sử dụng đuôi đơn (tức là kiểm định một chiều).

Kết quả trả về là giá trị t-statistic. Nếu giá trị t-statistic này là âm, có nghĩa là số giờ làm việc trung bình của nhân viên trong công ty ít hơn so với giá trị trung bình được giả định. Nếu giá trị t-statistic này là dương, có nghĩa là số giờ làm việc trung bình của nhân viên trong công ty nhiều hơn so với giá trị trung bình được giả định. Nếu giá trị t-statistic này gần bằng 0, có nghĩa là không có sự khác biệt đáng kể giữa số giờ làm việc trung bình của nhân viên trong công ty và giá trị trung bình được giả định.

Để tính giá trị p-value, bạn có thể sử dụng hàm T.DIST.RT kết hợp với hàm TINV. 

Ví dụ:

=T.DIST.RT(T.TEST(A2:A11,40,1,1),COUNT(A2:A11)-1)*2

Trong đó, COUNT(A2:A11)-1 là số độc lập (độ tự do) của kiểm định t-test ghép hai mẫu.

4. Lưu ý sau khi biết cách sử dụng hàm ttest trong excel

Sau khi biết cách sử dụng hàm ttest trong excel, có một số lưu ý cần ghi nhớ:

• Tập dữ liệu phải đủ lớn để có ý nghĩa thống kê. Trong các nghiên cứu thực tế, người ta thường sử dụng ngưỡng tối thiểu là 30 quan sát cho mỗi nhóm.
• Có thể sử dụng hàm ttest để kiểm tra sự khác biệt giữa hai nhóm độc lập, tức là không có sự phụ thuộc giữa các quan sát trong cùng một nhóm.
• Cần chú ý đến loại kiểm định và số chiều của kiểm định. Nếu không chọn đúng loại kiểm định và số chiều, kết quả kiểm định có thể không chính xác.
• Giá trị p-value chỉ cho ta biết khả năng hai nhóm khác nhau về mặt thống kê, không cho biết về mặt thực tiễn. Vì vậy, khi đưa ra kết luận, cần kết hợp giá trị p với những kiến thức chuyên môn và logic khác để đưa ra kết luận chính xác.
• Nên kết hợp sử dụng hàm ttest với các phương pháp thống kê khác để đánh giá chất lượng dữ liệu và đưa ra kết luận chính xác.

Nếu bạn còn có thắc mắc gì khác, xin vui lòng liên hệ Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa qua HOTLINE 1900 2276 để giải quyết các vấn đề đó cho bạn. Hi vọng bài viết chỉ cách sử dụng hàm ttest trong excel nêu trên sẽ giúp ích được cho bạn.