Có bao nhiêu loại lá ngón? Cách nhận biết các loại lá ngón chính xác

Lá ngón là loài thực vật nổi tiếng vùng rừng núi phía Bắc về chất độc. Vậy có bao nhiêu loại lá ngón và cách nhận biết các loại lá ngón như thế nào? Hãy tham khảo ngay bài viết của Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa ngay dưới đây để nắm rõ nhé. 

1. Cây lá ngón là gì? Có bao nhiêu loại lá ngón?

Loại cây này có tên gọi khác là trạch tả (mảnh vỡ, thục địa). Người ta cho rằng khi uống vị này sẽ bị cắt ruột mà chết. Nhưng cần phân biệt với một loài cây còn gọi là lá ngón. Tuy nhiên được ăn ở một số vùng dân tộc thiểu số như Mường So,…. Ngoài ra còn có dây đau xương, cũng thuộc họ Tơm trơng. 

Độc tính của cây ngón là do chất ancaloit có ở trong toàn cây. Thứ tự độc tăng dần từ thân, quả, hoa, lá, rễ. Có tới 17 đơn phân alkaloid đã được chiết xuất từ ​​loại lá này ví dụ như gelsenicin, gelsamydin, koumin, gelsemin, 19α-hydroxygelsamydin. Và hàm lượng koumin cao nhất. 

Trung Quốc và Việt Nam thì cây lá ngón được coi là một trong bốn loại cây độc nhất (chất độc nhóm A). Có người cho rằng nếu như ăn ba lá là đủ để giết người. Ancaloit trong lá ngón sẽ được hấp thu rất nhanh qua đường tiêu hóa chỉ sau 5 – 30 phút. Trung bình thời gian tử là từ 1-7,5 giờ. 

2. Cách nhận biết cây lá ngón độc

Sau khi nắm được có bao nhiêu loại lá ngón thì dưới đây là cách nhận biết cây lá ngón độc. 

Đây chính là loài cây khá phổ biến ở Trung Quốc và các vùng núi phía Bắc Việt Nam như Hòa Bình, Lào Cai, Lạng Sơn, Sơn La… Bên cạnh đó thì cây này còn có ở Ấn Độ, Indonesia. Lào, Malaysia, bắc Mianma, bắc Thái Lan.

Cây lá ngón là loại dây leo, thân và cành không lông, ở trên thân có rãnh hơi dọc. Lá mọc đối, hình trứng thuôn dài, hơi hình mác, nhọn ở góc, nhọn hoặc là hơi từ cuống, mép nguyên, nhẵn, dài 7-12cm, rộng 2,5-5,5 cm. 

Hoa của nó mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá, mọc thành chùm. Cánh hoa màu vàng. Mùa ra hoa là tháng 6, 8, 10. Quả dạng nang, thon màu nâu, dài 1cm và rộng 0,5 cm. Hạt nhỏ, quanh mép có viền mỏng màu nâu nhạt và hình thận. 

3. Các triệu chứng gây ngộ độc lá ngón

Người bị ngộ độc lá ngón sẽ có các triệu chứng khát nước, đau họng, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn… Sau đó thì sẽ mỏi cơ, hạ thân nhiệt, tụt huyết áp, nghiến răng, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội. Mặt đỏ bừng, tim đập yếu, khó thở, và đồng tử giãn, tử vong nhanh chóng do ngừng hô hấp.

4. Cách sơ cứu người bị ngộ độc lá ngón

Bước sơ cứu ban đầu là hãy nhanh chóng tìm cách thải chất độc ra khỏi cơ thể. Tại nhà thì có thể cho uống nhiều nước rồi móc họng, dùng lông gà để gây nôn. Hoặc là theo kinh nghiệm dân gian, có thể pha loãng phân để uống giúp nôn chất độc ra ngoài. Điều quan trọng tiếp theo là hãy chuyển tuyến đến các cơ sở y tế cấp cứu (để thở máy, nắn tim và giải độc).

5. Một số công dụng của lá ngón độc

Trong y học: sử dụng để chữa bệnh chàm, trĩ, nhiễm trùng răng, phong, nhọt ngoài da, chống tổn thương và co thắt. Tuy nhiên thì do độc tính cao nên chỉ hạn chế bôi ngoài da. Người ta thông thường chữa mụn nhọt bằng cách giã nát lá bồ ngót rồi đắp vào chỗ bị nhọt trong vài ngày sẽ thấy hiệu quả.  

6. Phân biệt lá ngón ăn được

Theo như chia sẻ có bao nhiêu loại lá ngón ở trên thì có hai loại: độc và không độc. Trên thực tế, cây lá ngón không độc đã được phát hiện từ lâu và được người dân nơi đây trồng trong vườn nhà để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Do đó nghe tên lá ngón là sợ ngộ độc tuy nhiên thực chất lá ngón dùng để chế biến món ăn không có độc nên không có vấn đề gì.

Nguồn gốc của loài cây này có bắt nguồn từ câu chuyện tình yêu được truyền miệng của một cặp đôi người Thái. Do bị gia đình cô gái ngăn cấm cho nên cả hai quyết định chết bằng ngón tay. Tuy nhiên lạ thay, khi nhai loại lá này, thì họ không hề cảm nhận được vị độc mà ngược lại là vị ngọt dịu và chát chát đến lạ. Và từ đó, lá ngón không độc được phát hiện cũng như trở thành một loại rau xanh có nhiều công dụng trong ẩm thực. 

Tuy nhiên người ta phải quan sát kỹ mới nhận ra sự khác biệt giữa hai giống cây này. Bởi chúng có thân dây leo giống nhau. Đặc điểm đặc trưng chính là lá ngón không độc có hình tròn và ngắn, phiến lá to bằng bàn tay.  

Người dân Mường So thường sử dụng lá ngón không độc để chế biến thành nhiều món ăn trong bữa cơm gia đình. Cách để nấu truyền thống nhất là luộc hoặc nấu chín. Và thưởng thức như một loại rau tươi ngọt. Tuy nhiên hấp dẫn nhất là món xào tỏi. Một đặc sản nổi tiếng đã được người dân dùng để chiêu đãi thực khách.

Hy vọng với thông tin có bao nhiêu loại lá ngón mà Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa chia sẻ trên đây bạn đã có thêm kiến thức về loại lá này. Không phải loại lá ngón nào cũng có độc, do đó hãy biết cách phân biệt để bảo vệ bản thân nhé.