Quan hệ cạnh tranh là gì? Khái niệm, nguyên nhân và ý nghĩa

Quan hệ cạnh tranh là một trong những tương tác sinh học quan trọng, ảnh hưởng đến số lượng, phân bố và sự thích nghi của các cá thể và các loài trong một hệ sinh thái. Qua bài viết này Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa sẽ giới thiệu về khái niệm quan hệ cạnh tranh là gì, loại hình, nguyên nhân và ý nghĩa sinh thái của quan hệ cạnh tranh.

1. Khái niệm quan hệ cạnh tranh

Quan hệ cạnh tranh là gì? Quan hệ cạnh tranh là sự tương tác giữa các sinh vật hoặc các loài với nhau (trong đó cả sinh vật hoặc loài bị tổn hại) để giành quyền tiếp cận ít nhất một nguồn tài nguyên sinh học (như thức ăn, nước, lãnh thổ, ánh sáng, không khí…). Quan hệ cạnh tranh có thể xảy ra trực tiếp hoặc gián tiếp, từ đơn giản cho đến phức tạp.

2. Loại hình quan hệ cạnh tranh

Quan hệ cạnh tranh có thể được phân loại theo hai tiêu chí chính là đối tượng và phương thức.

2.1. Theo đối tượng

Theo đối tượng, quan hệ cạnh tranh có thể chia thành hai loại:

• Quan hệ cạnh tranh cùng loài (intraspecific competition): là sự cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài với nhau. Ví dụ: hai con chuột hamster đánh nhau để chiếm lấy mồi, hai con voi châu Phi đấu sừng để giao phối.
• Quan hệ cạnh tranh khác loài (interspecific competition): là sự cạnh tranh giữa các cá thể thuộc các loài khác nhau. Ví dụ: cây quả óc chó màu đen tiết ra một chất từ rễ của nó làm hại cây cối lân cận, hai loài kiến sa mạc Pogonomyrmex barbatus và Aphaenogaster cockerelli tranh giành nguồn thức ăn và không gian sống.

2.2. Theo phương thức

Theo phương thức, quan hệ cạnh tranh có thể chia thành hai loại:

• Quan hệ cạnh tranh trực tiếp (interference competition): là sự cạnh tranh xảy ra khi một cá thể hoặc một loài can thiệp trực tiếp vào việc sử dụng nguồn tài nguyên của cá thể hoặc loài khác. Ví dụ: hai con báo săn mồi trên cùng một con linh dương, cây bàng xanh che khuất ánh sáng của cây khác.
• Quan hệ cạnh tranh gián tiếp (exploitation competition): là sự cạnh tranh xảy ra khi một cá thể hoặc một loài sử dụng nguồn tài nguyên nhiều hơn cá thể hoặc loài khác, làm giảm lượng nguồn tài nguyên có sẵn cho cá thể hoặc loài khác. Ví dụ: hai loài thực vật cùng hút nước và chất dinh dưỡng từ đất, hai loài động vật cùng ăn cỏ trên cùng một đồng cỏ.

3. Ví dụ của quan hệ cạnh tranh

Để minh họa cho quan hệ cạnh tranh, chúng ta có thể xem xét một số ví dụ sau đây:

3.1. Ví dụ về quan hệ cạnh tranh cùng loài

• Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài trong một quần thể được gọi là cạnh tranh quần thể. Ví dụ: trong một quần thể cá voi xanh, các cá thể cạnh tranh với nhau để tìm kiếm và ăn mồi, làm giảm lượng mồi có sẵn cho các cá thể khác.
• Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể cùng loài trong các quần thể khác nhau được gọi là cạnh tranh loài. Ví dụ: trong một khu rừng nhiệt đới, các quần thể cây cao su cùng loài cạnh tranh với nhau để chiếm lấy không gian sống, ánh sáng và chất dinh dưỡng.

3.2. Ví dụ về quan hệ cạnh tranh khác loài

• Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể thuộc các loài khác nhau có liên quan đến việc săn bắt hoặc ăn mồi được gọi là cạnh tranh ăn mồi. Ví dụ: trong một đầm lầy, cá sấu và rắn nước cùng săn bắt và ăn những con chim nước.
• Quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể thuộc các loài khác nhau có liên quan đến việc sống trên hoặc trong một sinh vật khác được gọi là cạnh tranh ký sinh. Ví dụ: trong một con người, giun đũa và giun móc cùng sống và lấy chất dinh dưỡng từ ruột.

4. Nguyên nhân quan hệ cạnh tranh là gì

Quan hệ cạnh tranh xảy ra do các nguyên nhân sau:

• Nguồn tài nguyên sinh học là có hạn, không đáp ứng được nhu cầu của tất cả các cá thể và các loài trong một hệ sinh thái.
• Các cá thể và các loài có nhu cầu sử dụng nguồn tài nguyên sinh học tương tự hoặc giống nhau, dẫn đến sự chồng chéo hoặc trùng lặp trong việc tiêu thụ nguồn tài nguyên.
• Các cá thể và các loài có khả năng thích nghi và biến đổi để tăng cường khả năng cạnh tranh của mình, làm cho quan hệ cạnh tranh trở nên phức tạp và đa dạng.

5. Ý nghĩa sinh thái của quan hệ cạnh tranh

Quan hệ cạnh tranh có những ý nghĩa sinh thái sau:

• Quan hệ cạnh tranh là một trong những yếu tố tương tác ảnh hưởng đến cấu trúc cộng đồng sinh vật, làm cho cộng đồng sinh vật trở nên phong phú và đa dạng.
• Quan hệ cạnh tranh là một trong những yếu tố lựa chọn tự nhiên, ảnh hưởng đến quá trình tiến hóa của các cá thể và các loài, làm cho các cá thể và các loài có những đặc điểm thích nghi mới để tồn tại và phát triển.
• Quan hệ cạnh tranh là một trong những yếu tố điều tiết sự phát triển của quần thể, ảnh hưởng đến số lượng và phân bố của các cá thể trong quần thể, làm cho quần thể duy trì sự ổn định và cân bằng.

6. Kết luận

Quan hệ cạnh tranh là gì? Quan hệ cạnh tranh là một tương tác sinh học quan trọng, có nhiều loại hình, nguyên nhân và ý nghĩa sinh thái. Quan hệ cạnh tranh là một yếu tố thiết yếu để duy trì sự sống và sự phát triển của các cá thể và các loài trong một hệ sinh thái. Hiểu biết về quan hệ cạnh tranh sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về sự liên kết và tương tác giữa các thành phần của một hệ sinh thái.

Trên đây là toàn bộ thông tin trả lời cho câu hỏi quan hệ cạnh tranh là gì mà Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa muốn chia sẻ đến cho bạn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích và hữu ích. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này!