Hormone thực vật là gì? Khái niệm, phân loại và tác dụng

Bạn có biết rằng thực vật cũng có hormone giống như động vật không? Hormone thực vật là những chất hóa học có khả năng điều hòa sự phát triển và sinh lý của thực vật, ngay cả ở nồng độ rất thấp. Trong bài viết này, hãy cùng Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa tìm hiểu về khái niệm hormone thực vật là gì, tác dụng và loại hormone thực vật nhé!

1. Khái niệm hormone thực vật

Hormone thực vật là gì? Hormone thực vật (tiếng Anh: phytohormone, còn gọi là nội tiết tố thực vật) là những chất hóa học được sản sinh bởi bản thân thực vật hoặc một số vi sinh vật sống ký sinh trên thực vật. Hormone thực vật có khả năng ảnh hưởng đến sự phát triển và sinh lý của thực vật, ngay cả ở nồng độ rất thấp. 

Hormone thực vật là các phân tử tín hiệu được tạo ra bên trong cây, và có thể có tác dụng ngay cả ở các tế bào đích lân cận hoặc di chuyển đến các địa điểm khác để gây tác dụng, tại các cơ quan chức năng khác của cây. Khác với động vật, thực vật không có các tuyến chuyên biệt để sản xuất và tiết ra hormone. Thay vào đó, mỗi tế bào thực vật tự mình sản xuất hormone. Hormone thực vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển và điều chỉnh nhiều khía cạnh của cuộc sống thực vật.

Các hormone thực vật chịu trách nhiệm định hình sự hình thành của hoa, thân, lá, cũng như các quá trình như rụng lá và sự phát triển, chín và rụng của quả. Chúng cũng có vai trò trong việc điều chỉnh kích thước và hình dạng của cây, cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển của hạt, thời gian ra hoa và giới tính của hoa. Chúng cũng ảnh hưởng đến hướng mọc của các mô, hình thành lá và tăng trưởng thân, quá trình phát triển và chín quả, tuổi thọ của cây, quá trình chết của cây. 

Hormone thực vật đóng vai trò rất quan trọng cho sự của tăng trưởng thực vật, không có hormone thì thực vật chỉ là một khối các tế bào giống hệt nhau không được biệt hóa. Vì lý do này, chúng còn được gọi là các yếu tố tăng trưởng hoặc kích thích tố tăng trưởng.

2. Tác dụng của hormone thực vật là gì

Hormone thực vật có nhiều tác dụng trong cuộc sống và sản xuất. Dưới đây là một số ví dụ:

• Hormone thực vật giúp thực vật điều chỉnh sự phát triển theo các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, trọng lực… Ví dụ, auxin là một loại hormone giúp các cơ quan thực vật hướng theo hoặc tránh xa nguồn ánh sáng hay trọng lực.
• Hormone thực vật giúp thực vật bảo vệ bản thân khỏi các tác nhân gây hại như sâu bệnh, thiếu nước, nhiễm mặn… Ví dụ, ethylene là một loại hormone giúp thực vật chống chịu căng thẳng bằng cách kích hoạt các cơ chế bảo vệ.
• Hormone thực vật giúp thực vật giao tiếp và hợp tác với các loài khác trong tự nhiên. Ví dụ, jasmonate là một loại hormone giúp thực vật phát ra các tín hiệu cảnh báo khi bị sâu ăn hoặc bị thương, để thu hút các loài động vật ăn sâu hoặc kích thích các cây lân cận tự bảo vệ.
• Hormone thực vật giúp con người trong việc canh tác và nuôi trồng. Ví dụ, con người có thể tận dụng hormone thực vật để điều chỉnh thời gian ra hoa, chín quả, tạo rễ, cắt tỉa, bón phân… phù hợp với chu kỳ sinh trưởng của các loài cây. Ví dụ, con người có thể sử dụng gibberellin để kích thích sự nảy mầm của hạt, hay sử dụng cytokinin để kích thích sự phân nhánh của cây.

3. Loại hormone thực vật

Hiện nay có nhiều loại hormone thực vật được biết đến, mỗi loại có những đặc điểm và chức năng riêng biệt. Dưới đây là một số loại hormone thực vật phổ biến:

• Auxin: Là loại hormone được phát hiện đầu tiên và được nghiên cứu nhiều nhất. Auxin được sản xuất chủ yếu ở các mẹo trồng của cây và có tác dụng kích thích sự sinh trưởng và kéo dài của các cơ quan thực vật. Auxin cũng có vai trò trong việc hình thành rễ, hoa, quả, ức chế sự phân nhánh và rụng lá.
• Gibberellin: Là loại hormone được phát hiện từ một loài nấm gây ra bệnh cây lúa. Gibberellin có tác dụng kích thích sự sinh trưởng và kéo dài của các cơ quan thực vật, đặc biệt là ở giai đoạn non. Gibberellin cũng có vai trò trong việc kích hoạt sự nảy mầm của hạt, ra hoa, chín quả và phá vỡ sự ngủ đông của cây.
• Cytokinin: Là loại hormone được phát hiện từ nước ép lá cây. Cytokinin có tác dụng kích thích sự phân chia và phân nhánh của các cơ quan thực vật. Cytokinin cũng có vai trò trong việc duy trì sự sống của các mô và tế bào, ngăn chặn sự lão hóa và rụng lá của cây.
• Ethylene: Ethylene là một hormone thực vật có cấu trúc gốc hydrocarbon, là một khí không màu không mùi. Ethylene được sản xuất ở nhiều bộ phận của cây, nhất là ở quả và hoa, từ đó được phân tán trong không khí. Ethylene có tác dụng kích thích sự chín của quả, rụng của hoa và lá, ảnh hưởng đến sự ra hoa và nảy mầm của hạt, kích hoạt sự phản ứng đối với các tác nhân gây stress như thiếu nước, nhiệt độ cao, bị thương.
• Abscisic acid: Abscisic acid là một hormone thực vật có cấu trúc gốc sesquiterpenoid, là một axit hữu cơ yếu. Abscisic acid được sản xuất ở nhiều bộ phận của cây, nhất là ở lá và hạt, từ đó được vận chuyển theo dòng nước trong cây. Abscisic acid có tác dụng ức chế sự phân chia và kéo dài tế bào, ảnh hưởng đến sự đóng mở của khí khổng (stomata), ức chế sự ra hoa và nảy mầm của hạt, kích hoạt sự phản ứng đối với các tác nhân gây stress như thiếu nước, nhiệt độ thấp, ánh sáng yếu.

4. Kết luận

Hormone thực vật là gì? Hormone thực vật là những chất hóa học có khả năng điều hòa sự phát triển và sinh lý của thực vật. Hormone thực vật có nhiều loại và có một cơ chế hoạt động riêng. Hormone thực vật có nhiều ứng dụng trong nông nghiệp, nhằm cải thiện năng suất và chất lượng của các sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng hormone thực vật cũng cần phải tuân theo các nguyên tắc và quy định để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của con người và môi trường.

Đó chính là những thông tin về chủ đề hormone thực vật là gì mà Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn có thêm thông tin để ứng dụng vào nghiên cứu hay học tập. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết!