Thế nào là lạm phát? Tìm hiểu 2 cách tính tỷ lệ lạm phát

Chắc chắn, bạn cũng đã có kiến thức về tác động tiêu cực của lạm phát đối với ví tiền cá nhân, phải không? Tuy nhiên, liệu bạn đã tìm hiểu về cách tính tỷ lệ lạm phát hay cách áp dụng công thức tính lạm phát chưa? Hãy cùng Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa khám phá vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé.

1. Thế nào là lạm phát?

Lạm phát là một cách đơn giản để hiểu, là sự tăng giá chung của các hàng hóa trên thị trường. Để minh họa, trước đây, việc mua sắm có thể chỉ tốn 100.000 đồng để có đủ thức ăn trong một ngày. Tuy nhiên, hiện tại, với cùng lượng thức ăn, bạn phải chi trả lên đến 150.000 đồng. Điều này có nghĩa là bạn phải chi tiêu thêm 50 nghìn đồng cho một lượng hàng hóa giữ nguyên. Dễ hiểu hơn, lạm phát trong trường hợp này đã tăng lên 50%.

Nếu giá trái cây tăng vào dịp lễ Tết và sau đó quay trở lại giá bình thường vào những ngày khác, liệu có gọi là lạm phát hay không? Không, câu trả lời là “không”. Bởi vì lạm phát cần phải được tính trong khoảng thời gian dài và nó sẽ tăng đều đặn và ổn định, không tăng và giảm một cách thất thường như vậy.

Nếu hôm nay giá thịt lợn tăng nhưng thịt gà lại giảm giá, liệu lạm phát trong trường hợp này là tăng hay giảm? Để trả lời, cần nhớ rằng lạm phát được tính bằng cách lấy trung bình của nhiều mặt hàng. Nếu so sánh với thời gian trước đó, nếu nhiều mặt hàng tăng giá, thì lạm phát tăng và ngược lại. Do đó, chỉ dựa vào việc một số ít mặt hàng tăng hoặc giảm giá không thể kết luận rằng lạm phát đang tăng hoặc giảm.

2. Ví dụ minh họa cách tính lạm phát

Để hình dung cách tính tỷ lệ lạm phát một cách rõ ràng hơn, hãy xem xét ví dụ sau đây:

Giả sử hàng ngày bạn thường xuyên mua các loại thực phẩm để đáp ứng nhu cầu sống, bao gồm gạo (3kg), rau (1kg), cá (2kg), thịt (1kg), và dầu ăn (1 lít). Dưới đây là bảng giá của các loại thực phẩm này qua hai năm:

	Gạo (kg)	Rau (kg)	Cá (kg)	Thịt (kg)	Dầu ăn (lít)
2019	10.000	10.000	30.000	100.000	50.000
2020	15.000	10.000	40.000	120.000	40.000

Vậy, tổng số tiền bạn phải chi tiêu để mua các loại thực phẩm này qua hai năm là:

• Năm 2019: 3 × 10.000 + 1 × 10.000 + 2 × 30.000 + 1 × 100.000 + 1 × 50.000 = 250.000 đồng
• Năm 2020: 3 × 15.000 + 1 × 10.000 + 2 × 40.000 + 1 × 120.000 + 1 × 45.000 = 300.000 đồng

Do đó, số tiền để mua hàng hóa này đã tăng lên 50.000 đồng chỉ sau một năm. Hay nói cách khác, tỷ lệ lạm phát năm 2020 so với năm 2019 sẽ là (50/250) × 100 = 20.

3. Cách tính tỷ lệ lạm phát

Đối với ví dụ đã đề cập, tính lạm phát không chỉ dựa trên lượng hàng hóa của một hộ gia đình. Khi tính toán lạm phát cho một quốc gia, cần xem xét hơn 600 loại hàng hóa khác nhau. Để đơn giản hóa quá trình này, nhà nước thường chọn ra những loại hàng hóa thiết yếu mà nhiều người sử dụng thường xuyên để tính chỉ số giá tiêu dùng (CPI).

3.1. Công thức tính lạm phát dựa trên CPI:

Cách tính tỷ lệ lạm phát kỳ hiện tại là:

• Tỷ lệ lạm phát kỳ hiện tại = (Giá trị chỉ số CPI cuối cùng/Giá trị CPT ban đầu) × 100

Ví dụ: Tỷ lệ lạm phát năm 2020 so với năm 2019 được tính như sau:

• Tỷ lệ lạm phát năm 2020 so với năm 2019 = (Giá trị chỉ số CPI năm 2020/Giá trị CPT năm 2019) × 100

Nếu giá trị chỉ số CPI năm 2019 và 2020 lần lượt là 98 và 105, tỷ lệ lạm phát sẽ là:

• (105/98) × 100 = 107,14%

3.2. Tính lạm phát dựa trên chỉ số giảm phát GDP:

Ngoài cách tính tỷ lệ lạm phát bằng CPI, có thể tính lạm phát dựa trên chỉ số giảm phát GDP. Ví dụ, tỷ lệ lạm phát năm 2020 so với năm 2019 sẽ được tính như sau:

• Tỷ lệ lạm phát năm 2020 so với năm 2019 = (Chỉ số lạm phát GDP năm 2020 – Chỉ số lạm phát GDP năm 2019)/ Chỉ số lạm phát GDP năm 2019 × 100

Giả sử chỉ số giảm phát GDP năm 2019 và năm 2020 lần lượt là 98 và 105, tỷ lệ lạm phát sẽ là:

• (105 − 98) × 100 = 7,14%

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ lạm phát

Để đánh giá tỷ lệ lạm phát, chúng ta cần tập trung vào hai yếu tố chính. Thứ nhất là giá cả của hàng hóa, và thứ hai là số lượng hàng hóa được mua. Một cách dễ hiểu hơn về hai yếu tố này có thể được thấy qua ví dụ minh họa. Nếu có sự thay đổi ở bất kỳ yếu tố nào trong hai yếu tố này, tỷ lệ lạm phát sẽ phản ánh sự biến động.

Chẳng hạn, thay vì mua 2kg cá như ví dụ đã trình bày, chúng ta chỉ mua 1kg. Kết quả, chỉ số lạm phát năm 2020 so với năm 2019 sẽ là 18,18%, giảm so với 20% ban đầu.

Tuy cùng sử dụng cách tính và đồng mức tăng giảm giá, nhưng nếu có sự thay đổi ở mức độ lượng mua, chỉ số lạm phát sẽ phải chịu ảnh hưởng. Do đó, nếu muốn giảm tỷ lệ lạm phát, chúng ta có thể thực hiện điều này bằng cách giảm lượng mua của các mặt hàng tăng giá và tăng lượng mua của các mặt hàng giảm giá. Điều này là một cách thực tế để kiểm soát và ổn định tỷ lệ lạm phát trong một nền kinh tế.

Trên đây là toàn bộ kiến thức cơ bản nhất mà bất cứ ai cũng cần nắm vững về cách tính tỷ lệ lạm phát. Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa hy vọng rằng thông qua bài viết này, mọi người sẽ được trang bị thêm kiến thức quan trọng về lĩnh vực này. Nếu còn thắc mắc hãy liên hệ HOTLINE 1900 2276.